Kadınlarda en sık görülen hormonal bozukluklardan biri olan Polikistik Over Sendromu (PCOS), sadece adet düzensizliği ile sınırlı kalmaz; cilt problemlerinden kilo kontrolüne, kısırlıktan ruh hali değişimlerine kadar pek çok sorunu beraberinde getirebilir. Erken tanı ve bütüncül bir tedavi yaklaşımı, uzun vadeli komplikasyonları önlemede büyük önem taşır.
PCOS Nedir?
PCOS, yumurtalıklarda çok sayıda küçük kistin oluşması ve hormonal dengenin bozulmasıyla ortaya çıkan bir sendromdur. Ancak her zaman kist oluşumu gözlemlenmeyebilir. Asıl sorun, yumurtlama düzeninin bozulması ve erkeklik hormonlarının artmasıdır (hiperandrojenizm).
En Sık Görülen Belirtiler
- Adet düzensizliği (gecikme, çok az ya da çok sık adet)
- Aşırı tüylenme (yüz, çene, göbek, göğüs çevresi)
- Sivilce ve yağlı cilt
- Saç dökülmesi (erkek tipi)
- Kilo alma ve kilo vermekte zorlanma
- Yumurtlama sorunları (infertilite)
- Duygudurum değişiklikleri (anksiyete, depresyon eğilimi)
Not: Her kadında tüm belirtiler görülmeyebilir. PCOS kişiden kişiye farklı belirtilerle seyreder.
Tanı Nasıl Konur?
PCOS tanısı için üç ana kriterden en az ikisinin varlığı aranır (Rotterdam kriterleri):
- Yumurtlamanın olmaması veya seyrek olması
- Erkeklik hormonlarının yüksekliği (klinik ya da laboratuvar bulgularla)
- Ultrason ile yumurtalıklarda çok sayıda küçük kist saptanması
Ek olarak şu testler yapılabilir:
- Kan hormon düzeyleri (LH, FSH, testosteron, DHEA-S vs.)
- İnsülin direnci testi (HOMA-IR)
- Tiroit ve prolaktin değerleri
- Karın ve pelvik ultrasonografi
PCOS’un Nedenleri Nelerdir?
- PCOS’un kesin nedeni bilinmemekle birlikte çeşitli faktörler rol oynar:
- Genetik yatkınlık
- İnsülin direnci
- Obezite
- Hormonal dengesizlikler
- Çevresel faktörler (stres, uyku bozuklukları, toksinler)
İnsülin direnci hem kilo alımını tetikler hem de yumurtlamayı baskılar. Bu durum bir kısır döngüye neden olur.
PCOS Tedavisi Nasıl Planlanır?
PCOS’un tek bir tedavisi yoktur. Kişinin belirtilerine, çocuk sahibi olma isteğine ve yaşına göre tedavi planı yapılır.
1. Yaşam Tarzı Değişikliği (İlk Basamak)
- Düzenli egzersiz (haftada en az 3-4 gün 30 dakikalık yürüyüş)
- Dengeli, düşük karbonhidratlı beslenme
- Yeterli su tüketimi
- Uyku düzeni ve stres yönetimi
- 5-10 kg kilo kaybı bile adet düzenini ve yumurtlamayı iyileştirebilir.
2. İlaç Tedavisi
- Doğum kontrol hapları: Adet düzenler, tüylenme ve sivilceyi azaltır.
- Metformin: İnsülin direncini azaltır, kilo kaybına destek olur.
- Antiandrojen ilaçlar: Aşırı tüylenmeyi kontrol altına alır.
- Ovülasyon (yumurtlama) indüksiyonu ilaçları: Gebelik isteyen hastalarda kullanılır.
3. Cilt Tedavileri
- Lazer epilasyon (aşırı tüylenme için)
- Cilt temizliği, sivilceye yönelik dermatolojik tedaviler
4. Tüp Bebek ve İleri Üreme Teknikleri
Yumurtlama tedavilerine yanıt alınamayan veya diğer kısırlık nedenleri eşlik eden hastalarda tercih edilir.
Holistik Yaklaşımla PCOS
Dr. Engin Sarıca'nın uyguladığı holistik yaklaşımlarda, sadece hormonal tedaviler değil; yaşam biçimi değişiklikleri, stres yönetimi, beslenme düzeni, akupunktur ve doğal destekler de sürece dahil edilir. Özellikle:
- Myo-inositol ve D-chiro-inositol takviyeleri
- Çinko, Omega-3, D vitamini gibi desteklerle hormonal denge sağlanabilir.
- Bitkisel çaylar (tarçın, zencefil, rezene gibi) destekleyici olabilir.
PCOS ile Başa Çıkmak: Psikolojik Boyut
PCOS, sadece fiziksel değil aynı zamanda psikolojik etkileriyle de başa çıkılması gereken bir durumdur:
- Vücut algısı bozulabilir,
- Cinsel isteksizlik yaşanabilir,
- Sürekli kilo alıp verme, özgüven sorunlarına yol açabilir.
Bu nedenle destekleyici terapi, danışmanlık veya grup çalışmaları tedaviye katkı sağlayabilir.
Uzun Vadede PCOS’un Yol Açabileceği Sorunlar
- Tedavi edilmediğinde PCOS şu durumlara yol açabilir:
- Tip 2 diyabet
- Yüksek tansiyon
- Metabolik sendrom
- Rahim iç zarı kanseri (endometrial hiperplazi)
- Kısırlık
- Depresyon
Sonuç: PCOS Yönetilebilir Bir Sendromdur
Doğru tanı, kişiye özel tedavi ve bütünsel yaklaşım sayesinde PCOS’un yol açtığı pek çok problem kontrol altına alınabilir. Dr. Engin Sarıca, PCOS’lu kadınlar için hem tıbbi hem de yaşam tarzı danışmanlığı sunarak, daha sağlıklı ve dengeli bir yaşam sürmelerini hedefler.
